Meir om suppeteater

(dette er naturlegvis eit framhald av denne posten)

Det er godt vi har vittigperar som Scroobius Pip:

Embedding av tweets såg plutseleg enno dummare ut enn skjermdump. 

Suppeteater er noko som finst i verda, ikkje sant? Her ein kvelden måtte iallfall eg endeleg gje tapt for Ernest Chappells endelause mas om at Campbells supper på boks er det beste sidan ferdigoppskore brød. Eg kjøpte ein boks Campbell's tomatsuppe og brukte lettmjølk istf vatn for å få cream of tomato-suppe. Det var i og for seg godt, men det er ikkje fritt for at ein lengtar litt tilbake til den eksepsjonelle tomathausten i 1939.

Det står ein boks kylligsuppe klar, så langt har eg merka meg at den fluffy rice som var med i oppskrifta på trettitalet er borte. Utvalet på Meny er litt avgrensa, så når eg har prøvd asparges er det berre oksehale att, og den har eg så langt ikkje høyrt reklame for. Til gjengjeld har eg kjøpt inn tom yum og tom ka gai på boks. Er du ikkje glad du spurte?

Avspelingsrekkefølgje i audible-utgåva (legg til 20)

1. Mutiny on the Bounty (13 januar 1939)
2. Only Angels Have Wings (25 februar 1940)
3. Our Town (12 mai 1939)
4. Peter Ibbetson (10 september 1939)
5. Private Lives (21 april 1939)
6. Rabble in Arms (3 mars 1940)
7. Rebecca (9 desember 1938)
8. Showboat (31 mars 1939)
9. The Bad Man (19 mai 1939)
10. The Citadel (21 januar 1940)
11. The Count of Monte Cristo (1 oktober 1939)
12. The Garden of Allah (19 november 1939)
13. The Glass Key (10 mars 1939)
14. The Green Goddess (10 februar 1939)
15. The Hurricane (5 november 1939)
16. The Magnificent Ambersons (29 oktober 1939)
17. The Murder of Roger Ackroyd (12 november 1939)
18. The Patriot (14 april 1939)
19. Theodora Goes Wild! (14 januar 1940)
20. Things we have (26 mai 1939)

Kommentarar

Mutiny on the Bounty

Middels god lydkvalitet, men veldig bra drama. Vanskeleg å tru at den Welles vi høyrer som kaptein Bligh er i første halvdel av tjueåra, og Joseph Cotten er lett å kjenne som Fletcher Christian. Ikkje så verst lydkvalitet, og det er særleg grunn til å vere takksam for dette sidan ulik romklang er brukt svært aktivt som verkemiddel her. Sjølve stykket varar berre i tre kvarter, resten av sendinga (frårekna den delen om at kvinner har gjort mytteri mot kjøkenkapteinen og kjøper ferdig suppe istf å koke sjøl, banna bein) går med til ei kjensleladd oppdatering av lagnaden til etterkommarane av mytteristane på Pitcairn Island. Å høyre Orson Welles introdusere ein radioamatør som hjelpte dei med å skaffe mat og medisin er rett og slett ein draum. Ikkje rart han var radiostjerne.

Only Angels Have Wings

Særleg suppereklamen vi heile tida får høyre i desse sendingane viser som før sagt at 1939-40 var ei anna tid reint kjønsrollemessig. Ein kunne kanskje frykte at ei radiodramatisering av Howard Hawks' mannefilm Only Angels Have Wings skulle bli noko sexistisk ræl, men ræl er det iallfall ikkje. Welles har ikkje tona ned Hawks' tematisering og utforsking av mannsrolla, iallfall. Dialogen må iallfall for det aller meste vere Jules Furthmann sin frå filmen og er veldig bra saker. Det handlar om vennskap, kjærleik, respekt, saknad, avhengigheit, tillit og alt det greiene der, men mellom (i hovudsak) menn i livsfarlege situasjonar. Det harde skalet deira er tynnare enn ein skulle tru, og det er ikkje fritt for at denne karen blir gripen. Godt døme på at eit godt drama kan transcendere dårleg teknisk kvalitet.

Our Town

Så vidt eg forstår er oppslagsordet Americana i ordboka illustrert med eit foto av Thornton Wilder, som har skrive dette stykket. Elns. Pulitzervinnar om dagleglivet i småby-USA. Heimstaddikting, liksom. Det er vanskeleg å seie noko interesssant om dette stykket, for det var i grunnen vanskeleg å interessere seg for det.

Peter Ibbetson

Ekstremt sentimental soge med overnaturlege element eg for min del kjenner betre frå horrorlitteraturen. Det dreiar seg om to personar som møter kvarandre i draumane sine, sånn på ordentleg. Endå eit døme på at slikt som var populært i mellomkrigstida har svært avgrensa appell meir enn sytti år seinare. Den kvasialfabetiske avspelinga har elles spelt oss eit puss att: Førre stykke var frå eit motsett miljø av dette (USAnsk småby mot kontinental og engelsk overklasse), men jammen har ikkje båe to eit overnaturleg element. ingen av dei er på nokon måte morosame nok til at samanstellinga av dei blir særleg interessant, men når ein no først høyrer alt...

Private Lives

Sofistikert! Noël Coward-stykke om eit par som knapt får til å leve saman men ikkje kan tenkje seg å leve utan kvarandre. Kjenner ikkje originalen, men håper at den franske hotelier-karikaturen er ein karakter som vart tilsett (eller iallfall utvida) for å få stykket til å henge i hop på radio. Transcenderer elendig lydkvalitet. Denne gongen reklamerer elles Ernest Chappell for Campbells tomatJUS, og det fleire månader før den fantastiske tomathausten 1939 var eit faktum.

(Suppe)

På dette tidspunktet fall det seg sånn at eg fekk meg ein boks Campbell's kyllingsuppe. Just as sure as you like chicken, you'll like Campbell's chicken soup, nærmast syng Ernest Chappell. Janeiæveititjænei, seier eg. Det var nokre få pieces of tender chicken meat, men dei var lovleg små. Fluffy rice må ha blitt fjerna frå resepten ein gong i løpet av dei siste sytti åra, og det trur eg er synd. Stikk i strid med alt ein veit om boksemat var denne dessutan ikkje ein gong salt nok. 

Rabble in Arms

Myteskaping frå uavhengigheitskrigen. Tidvis svært vanskeleg å halde følgje med kva som blir sagt og kva som skjer, og sidan Benedict Arnold er ein figur vi på denne sida av atlanteren (les: eg) ikkje kjenner så godt blir det fort til at ein ramlar av lasset. Campbells grønsakssuppe er nesten eit måltid i seg sjøl, og neste veke skal dei spele Craig's Wife, stykket som på mystisk vis ramla ut av den kvasialfabetiske avspelingsrekkefølgja.

Rebecca

Den første sendinga etter at Campbell's tok til som sponsor, eller rettare etter at Campbell's hyra inn Mercury Theater on the Air til å drive vidare med det så vidt eg forstår etter måten tradisjonsrike radiosuppeteatret (eller supperadioteatret, om ein vil). Mykje av sendinga går med til innleiing, og det er Edwin C Hall (eller var det Hill?) som på vegner av Campbell ønsker Welles velkommen og let han framføre ei programerklæring. Rettnok først etter eit kort riss av den unge teatermannens oppsiktsvekkande triumfar, ikkje minst den vidgjetne radioframføringa av The War of the Worlds, ei sending som på det tidspunktet berre var fem-seks veker gammal. Kven skulle trudd at eit så fantasifullt stykk om ein invasjon frå Mars skulle ha slik ei makt over publikum at det fekk slike følgjer, spør Hill og skundar seg å føye til at Welles sjølsagt er svært lei seg for alt saman. 

Welles introduserer stykket ved å skryte av boka, love film produsert av David Selznick (les karakteristikken av han i My Lunches with Orson), kalle den kvinnelege hovudrolla for 1938s Scarlett O'Hara (på eit tidspunkt då ho endå først og fremst var romanfigur, sidan Tatt av vinden ikkje hadde premiere før i 39) og insistere på at det dei skal framføre er ei soge, ikkje eit stykke. Stykket er bra, men det er litt vanskeleg å forstå at Maxim de Winter greier å sjarmere forteljaren. Når soga er over opprettar dei jammen telefonisk kontakt med Daphne duMaurier, som seier det har vore moro. 

I tillegg til at dette openbart var ein fest å vere med på, er dette stykket i sanning ein nerdefest. Bernard Herrmann blir støtt kreditert som teatrets komponist så vel som dirigent, men denne gongen høyrest det verkeleg ut som han har skrive musikken. (Han brukte elles om att delar av det vi høyrer her i Jane Eyre på film i 1943, då med Welles som Rochester.) Selznickfilmen vart som alle veit Alfred Hitchcocks første USAnske film (og andre strake filmatisering av ein Daphne duMaurier-roman), og nett den filmskaparen skulle seinare få eit langt og kunstnarleg sett svært fruktbart samarbeid med nett Bernard Herrmann (endå om det var Franz Waxman som komponerte musikken til filmen hans).

Elles: I tillegg til Ernest Chappells vanlege mas om at Campbells supper er sunne og velsmakande og lagde på gamlemåten får vi denne gongen ein sober tale frå Edwin C Hall om korleis menneskelege verdiar er viktige når ein driv forretning, og at det berre er firma med gode verdiar som vinn i konkurransen. Vidare skryt Orson Welles av CBS og Campbell for å la han lage radio for vaksne. I tillegg seier han seg glad for at Margaret Sullivan har Campbells kylling- som si favorittsuppe. Hummer og kanari, altså.

(Suppe)

Kantarellsuppa til Campbells reklamerer med ny oppskrift. Har ikkje høyrt om denne suppa i radioteatret, men ganske god var ho. Kokt opp med mjølk istf vatn var ho nærmare ein jamn graut. Ikkje for salt, merkeleg nok.

Show Boat

Eg trur kanskje dette er eit sånt stykke som berre teaterfolk har glede av. Nostalgisk suppe om livet på og av ein teaterbåt som jamfør forfattarens eigen monolog etter at stykket er ferdigspelt "carries no message". Og kall meg gjerne ein overvintra hippie, men eg får ingen varme kjensler av eit teaterkompani som berre godtek det når sheriffen kjem om bord og nektar dei å ha anna enn heilkvite skodespelarar på scena, og neimen om eg trur på ei heltinne som let mannen spele vekk alt dei tener (rettnok i stor grad på hasardspel) gjennom tolv år. Den monologen til Edna Ferber etter framføringa er elles full av sjølmotseiingar.

(Suppe)

Er så innmari svolten for tida! Men no var det på tide med ei avveksling, så eg gjekk for ein klassikar frå den av kolonialane med det mest internasjonale utvalet: Ein boks red curry frå Aroy-D. Her må ein rettnok tilsetje kyllingen sjøl, men dette var verkeleg ei suppe som varma ein kveld eg fraus framfor PC-en. Ikkje så hot at eg fekk tårer i augo, men sterk nok til å gje god varme. Couscous var ei god erstatning for den tilrådde risen.

The Bad Man

Hem. Gammaldags farse tilsett banditt i rolla som mordarengel eller kva vi no skal seie. Alle snakkar fort og Bernard Herrmann legg seg tett opp mot den wacky Spike Jones-stilen. Ikkje påtrengande minneverdig. Kanskje det er fordi det er komedie Ernest Chappell kan reklamere for både hermetisert suppe av sesongens grønsaker og god gammaldags kylling?

The Citadel

Legedrama. I innleiinga vert det talt varmt om den unge idealistiske dokteren og dei interessante møta mellom hans høge ideal og dagleglivet (the workaday world), noko som mest fekk meg til å tru at det var reprise på Arrowsmith frå året før. Det var det ikkje, og denne er faktisk eit par hakk meir engasjerande. Om lag halvvegs kjem dessutan noko som føregrip filmkarriera til Welles: Ein montasjesekvens. Spesifikt ein tidskompresjon med musikk og snuttar av ulike handlingar som til saman fortel oss at det går nokre år, utan at ein voiceover treng å forklare noko. Stilig!

The Count of Monte Cristo

Eg kalte innleiinga til Huckleberry Finn ei fallitterklæring, og kunne sagt det same om det Welles seier før dette stykket. Det intrikate plottet er "God's vengeance on radio writers", og resultatet er "fifty-seven minutes' worth of The Count of Monte Cristo". Så vidt eg kan forstå gjennom den elendige lyden har forfattarane skilt seg frå oppgåva med æra intakt, for dette er verkeleg spennande greier. Eg liker gjennomgåande kioskromanklassikaradaptasjonane betre enn gjennomgangane av dei samtidige kioskromanane, har eg inntrykk av.

The Garden of Allah

Traurig! Langhenta! Syrete! Vekebladromanse!

The Glass Key

Hadde vel neppe allereide fått klassikarstatus, men det er tydeleg iallfall på introen at Dashiell Hammett var respektert. Trass i den låke lyden er det óg råd å høyre at denne Hammett-soga hadde sterk innverknad på til dømes Miller's Crossing. Veldig hardkokt, og det er fint å ha Welles i ei viktig birolle istf mannleg hovudrolle. Ned Beaumont har iallfall mykje meir integritet enn Hank Quinlan.

Dette er elles halvvegsmerket. Audible-pakka (som ikkje på noko vis er komplett og jamvel til låg pris viser seg å vere ein ripoff) varar i 60 timar og 40 minutt, og no har eg høyrt på 31 av desse timane. Eg har hatt det moro, og håper eg kan lokke andre til å rote fram nokre av desse stykka.

The Green Goddess

Moro. Ikkje det einaste stykket om korleis ei reise austover gir ny innsikt og visdom til kjempesiviliserte engelskmenn og USAnarar i denne pakka, men eit av dei betre i den forstand at det er ganske festleg. Humor og spenning, der altså. Nokså sofistikert.

The Hurricane

Den kvasialfabetiske avspelingsordenen fører enno ein gong til eit pussig samantreff. I The Green Goddess spelte Orson Welles rajahen av Rukh, og i The Hurricane er han guvernør på ei øy ikkje langt frå Tahiti. Dei to rollefigurane har, varsamt sagt, kvar sin leiingsfilosofi. Der rajahen er ein diktator som veit at han sit på folkets nåde og soleis held seg inne med prestepartiet, er guvernøren ein mann som ikkje viser nåde  idet han held seg strengt til reglane i kvart einaste høve. Båe ser forsåvidt ned på undersåttane sine, då, og båe må forhalde seg til kolonimakta på kvart sitt vis. The Hurricane er den mest sosialpornografiske av dei to, noble savages og alt. I Green Goddess er iallfall samtlege like usympatiske.

(suppe)

Dei frå Campbell har absolutt vore etande, men det har ikkje vore noko problem at dei er for smakfulle. Det engelske adjektivet er vel "bland". Dette er ikkje noko som treng uroe den som kjøper suppeboksar frå Aroy-D. Skal ein tru boksen, er tom yum (soupe au citronelle) middels sterk, men det må vere på ein skala der sterk er etsande. Sterk og syrleg nok til at Ernest Chappell sikkert hadde fått midtskill og flass.

The Magnificent Ambersons

No har det seg sånn at eg kjem til å komme tilbake til dette stykket i eit litt meir omfattande arbeid enn eit par avsnitt i ein bloggpost (ei innlevering i emnet tekststudier), eit arbeid som jamvel skal leverast som html og bli lagt ut her i lag med andre, liknande arbeid (første lenke er min tekst, andre er oversikt over mange tilsvarande). 

Lell: Som radioteater var dette umåteleg effektivt. Det er ikkje fritt for at ein god del eksposisjon blir levert som forteljar (og motsett boka har forteljaren fått eit ego), men her har Welles gått nådelaust til verks mot ein roman han etter alt å dømme var svært glad i. Major Amberson er så vidt nemnt, barneflokken hans er redusert med ein tredel og til og med Fanny Minafer er borte. Eugene Morgan har ein enno meir framståande plass som hovudperson nummer to enn i boka.

Uff, dette vart veldig innforstått. Stykket (og romanen det bygger på og filmen Welles lagde nokre få år seinare) handlar om lagnaden til ein by og ein framståande familie i denne byen parallelt med framvoksteren av bilindustrien. George Amberson Minafer er sistemann som veks opp med gamle pengar i ryggen, medan Eugene Morgan er bilfabrikant og meir av ein self-made man (og dessutan Georges mest sannsynlege svigerfar og kanskje stefar). George er på mange måtar ein ufyseleg type, og mange går rundt og håper at han skal få sin bekomst ein eller annan gong, og det får han jo på ein måte.

Jamvel om George er ein arrogant og breial type, oppfattar eg korkje romanen eller høyrespelet som usympatisk innstilte mot han. Det er jo ikkje hans skuld at han er fødd inn i det miljøet han trass alt er fødd inn i, og jamvel i fiksjonen er det vanleg å framheve miljøet. Likevel er det svært forfriskande å oppleve eit stykke med ein så usympatisk hovudperson, og som vanleg spelar Welles rolla svært overtydande.

Romanen var i si tid ein bestseljar, og med det in mente er det meir forståande at ei radioteatergruppe fann det tilstrekkeleg å lage ein sånn forkorta versjon som vel mest er til glede for folk som alt kjenner historia. Elles: Di oftare eg må høyre reklame for boksesuppe, di meir oppfattar eg desse reklameavbrota som unspeakably crass. Denne gongen må teatergruppa endåtil takke produsentane av Maxwell House kaffi for lånet av Walter Houston!

The Murder of Roger Ackroyd

SPOILERS, då veit du. Kanskje litt overraskande at ein åtti år gammal krimklassikar skal trenge ei slik åtvaring, men eg vil jo ugjerne øydeleggje for folk som er i same situasjon som eg.

Dette er altså den Agatha Christie-klassikaren (Doktoren mister en pasient) som liknar så forferdeleg på Stein Riverton-klassikaren Jernvognen (som kan lesast online eller til og med lastast ned som pdf frå bokhylla.no), med Hercule Poirot i rolla som Asbjørn Krag. (Siste reklame: Den som registrerer seg på ordflyt.no kan høyre Leif Dubard lese Jernvognen heilt gratis. God knall.) Elles er det å merke seg at dette er minst like mykje eit utstillingsvindauge for den eksentriske belgiske detektiven som det er eit mordmysterium. Orson Welles spelar sjølsagt både Poirot og doktor James Sheppard (som altså mister ein pasient) med, om ikkje nett innleving, så iallfall stor kraft.

The Patriot

Eg kan ikkje skjønne anna enn at Campbell's her let Mercury Theater bli lanseringshjelp for den nyaste boka til nobelprisvinnar Pearl S. Buck. Stykket er ei melodramatisk greie om ein ung kinesar som giftar seg med ein japanar og blir riven mellom kjærleiken til fedrelandet og kjærleiken til kone og born. Det verkar som om det dramatiske arbeidet har gått fort, og for ein gong skuld høyrer vi folk bomme på replikkane. Derimot er intervjuet med Pearl Buck etter stykket vel så bra som dei fleste liknande innslaga. Heldigvis har ikkje Ernest Chappell fått i oppdrag å selje Campbell's misosuppe.

Theodora Goes Wild!

Smart og vittig screwball. Loretta Young er makelaus som heltinna, og det er moro å høyre Welles få flekse skodespelartalentet i nye retningar som screwballhelt. Adaptasjonsarbeidet er gjort såpass bra at stykket hang godt saman, jamvel for meg som ikkje har sett filmen (med Irene Dunne og Melvyn Douglas) frå 1936 enno.

Things We Have

(Kvasialfabetisk rekkefølgje blir broten: There's Always a Woman hadde passa inn her. Amazonlista blir følgt ganske greit i det store og heile, men no "manglar" altså Craig's Wife og There's Always a Woman. Skal tru om dei dukkar opp?)

Jamvel kjent som American Cavalcade: Things We Have. For å ha gjort unna det verste: Ernest Chappell knyter an til stykket ved å vere glad for at historiske kjelder viser at nybyggjarar på det nordamerikanske kontinentet støtt har likt kylling, og er overtydd om at pionerane ville likt Campbells kyllingsuppe. Ja.

Elles er dette eit slags patriotisk lærestykke, ein leksjon i kva USA er for noko. Ikkje er det adaptert frå noko heller, men presentert som an original radio play by Orson Welles. Med rammeforteljinga og alt er det fridomshistoria presentert for eit barn, men særleg etter pausa vert det klart at dei fridomsheltane som blir hylla her er abolisjonistar (John Brown) og suffragettar (Susan B. Anthony). Mykje patos, sjølsagt, men progressivare greier enn ein ventar frå patriotisme.

Dessutan: Cornelia Otis Brown spelar alle kvinnerollene. Intervjuet etter stykket får meg til å tru at ho er gjest fordi ho er eit teaterfenomen og ikkje fordi ho er hollywoodstjerne. Fascinerande menneske, altså.


Tjue stykke er nok for ein post. Tredje del er her.