Ti bøker til!

Det har jo på mange vis vore moro å blogge om tjue bøker i slengen, men sidan eg ikkje på noko vis er framand for å prøve noko nytt, gjer eg eit forsøk med å avgrense det til ti. Her er grafisk presentasjon:

Klikk på bildet for løpande oppdatering eller bli vennen min på Goodreads

• Berre ein teikneserie
• To barnebøker
• Veldig mykje bakmål: Sju bøker! Ein kvar på fransk, engelsk og norsk
• Tre sakprosabøker, to av dei rockebøker
• Fire lydbøker, alle på den eine eller den andre måten krim
• Minst fire er del av minst tre ulike seriar

Og forresten: Titlar som er lenkar fører til digital utgåve av boka på bokhylla.no.

Som eg skreiv sist har eg i det siste teke med meg ein del teikneseriar frå skulebiblioteket eg jobbar på for å få betre plass i hylla ikkje berre på kort sikt, men for å gjere meg såpass kjent med dei at eg på lenger sikt kan gjere ein innsats for å auke sirkulasjonen av dei. Død og levende av Jason eignar seg neppe som del av lesestimuleringstiltak, men det er jo ingen grunn til å ikkje tilrå henne til kos. I nett denne boka legg Jason seg svært tett opptil eit filmatisk uttrykk slik det såg ut før 1928, i det at den sparsame dialogen er plassert i mellomtitlar istf i snakkebobler. Dette har jo artige implikasjonar for forhaldet mellom film og teikneserie, i det det tillet ein å tenkje på snakkebobler som eit slag teikneseriens synkronlyd. I tillegg til at det er ei skeiv kjærleikshistorie frå midt i ein zombieapokalypse.

Bilde frå forlaget, utan å spørje

Det er lenke til førre bloggpost i avsnittet over. Der skreiv eg óg litt om krafta i historiske romanar og om kor skuffa eg blei over ein Elizabeth-biografi som heldt seg innafor den vesle hofbobla og dermed blei utruleg uinteressant. Well, A Burnable Book er ein historisk krimroman som iallfall ikkje avgrensar handlinga si til hoffet. Personane (Geoffrey Chaucer og John Gower, mellom andre) er verkelege nok, men kriminalintrigen er Bruce Holsingers eige påfunn. Handlinga går føre seg mot slutten av 1300-talet, i høgmellomalderen i London og nabobyane Westminster og Southwark. Den brennbare boka i tittelen gir seg ut for å vere eit profetisk skrift som er knytt til eit komplott for å myrde kongen. Ikkje småtteri, og det ser ut til at det først og fremst er horene i Southwark og London som kan berge kongen. Som ein kan tenkje seg er det ikkje fritt for sleaze i denne på mange måtar truverdige (innmari grundig researcha iallfall) forteljinga. Det alvorlegaste eg har å kritisere boka for er eit forteljegrep som ikkje fungerer så veldig godt. Det er greit nok at hovudpersonen John Gower og ein allvitande forteljar vekslar på å føre ordet, men den tredje forteljaren, hen som startar med å late som hen fortel eit eventyr, er meir irriterande enn eggande. Simon Vance les greit nok, men Simon Slater hadde lese svært godt. Eg sparar den neste boka (The Invention of Fire) litt til, men kjem til å høyre henne med stor interesse. Forresten kan du lese tweets på middle English frå Geoffrey Chaucer sjæl: @LevostreGC

Den første Maigret-boka mi, Maigret og mannen på benken, representerer på eit vis ein kapitulasjon. Eg hadde tenkt å lese desse på fransk, men sidan det er iallfall trekvart hundre bøker å ta av kunne eg jo godt ta somme av dei på norsk. Trass i at Storytel marknadsfører henne som den første i serien er ho ei av den siste halvparten bøker Georges Simenon skreiv om den piperøykande politifullmektigen. Dersom denne boka er representativ har eg framfor meg ei rad krimbøker med fiffig uttenkte brotsverk og etterforsking som får med seg litt av kvart av daglegliv og tristesse mellom jamne pariserar. Eg kjem heilt sikkert til å lese nokre til, om det neppe blir alle saman.

Og når det gjeld pulp: Den eine sakprosaboka i denne låge stabelen er ei fransk coffeetablebok om den italienskfødde illustratøren Gino Starace, l'illustateur de Fantômas. For mitt vedkommande var denne boka ei kjelde til mange av dei flotte omslaga til Fantômas-bøker, men her var óg mykje anna gildt, for eit norsk publikum er nok bøkene om Rocambole mellom dei mest kjente Starace leverte omslag til. Mykje moro!

Cravate de chanvre er eit slips av hamp.

Det er eit par barnebøker i haugen óg, den eine av vinnar av Nordisk råds pris for litteratur Jon Fosse. Kant er ei søt lita bok der førstepersonforteljaren er ein gut på åtte som ligg og ikkje får sove. Eksistensiell undring vekslar med berøringsangst for dei store spørsmåla, men heldigvis har han både Donald og pappa. Illustrasjonane av Roj Friberg er om lag halve poenget med boka, som ligg på bokhylla.no.

Har ikkje spurt forlaget om lov, men nyttar høvet til å peike på at det der med Skarphedin Olsen er jug. Han er ikkje med før i femte bok.

For ikkje SÅ forbanna lenge sida spurte ein ven meg om tips til krimbøker á la Tome Egeland og Dan Brown. Les heller Chandler, sa eg, men la raskt til at eg hadde late meg fortelje at Gert Nygårdshaugs bøker om Fredric Drum var god knall. Så då eg såg ein annan bibliotekar tilrå dei på generelt grunnlag tenkte eg det var på tide å finne ut på eiga hand om det var verdt å lese. Heldigvis hadde eg bestemt meg for å gje serien meir enn ei bok til å innfri, for Honningkrukken likte eg ikkje i det heile. Alt for lange strekk av prosaen var flat og fantasilaus og helten framstod litt for ofte som om han rett og slett ikkje var den spissaste blyanten i guds pennal. Javel, løysinga på gåten var herleg grotesk, men boka som låg rundt var ikkje for meg. Då gjekk det betre med Jegerdukken. Endeleg forstod eg at det ikkje var meininga at ein skulle ta dette på alvor. Fredric Drum er ein litterær helt som høyrer heime i motsett ende av det tjuande hundreåret, sånn tida rundt første verdskrigen. Han er meir av ein doktor Jonas Fjeld, ein Arsène Lupin eller Raffles. Tidsmessig er den nærmaste slektningen hans truleg Jang-Tse Lyse, modellskreddar og levemann. Det avgjerande hintet var at han flyttar frå pensjonat til pensjonat. Straks eg hadde forstått kva innstilling bøkene er skrivne med, hadde eg større glede av dei. Dødens Codex var ikkje heilt jamgod med Jegerdukken, men Det niende prinsipp var betre igjen, særleg mot slutten. Etter fire bøker er eg stadig ikkje forelska i lesinga til Helge Winther-Larsen, men ein kan venje seg til det meste.

Frå bokhandel. Har ikkje spurt. Ingen Skarphedin Olsen her, men han kjem i neste bok, Cassandras finger.

To rockebøker i strekk! Den eine lånte eg på ebokbib fordi ho merkeleg nok hadde ledige "eksemplar", den andre er halvparten av dei bøkene twitterprofilen +Øyvind Greve lånte meg så eg skulle få lest meg opp på black metal. Dette er det eg skreiv om bøkene på Goodreads.com:

DumDum Boys - En vill en by Sindre Kartvedt
My rating: 3 of 5 stars

Eg likte denne boka langt betre enn eg har likt å høyre på bandet dei siste mange åra. Oral history-formatet fungerte betre i denne boka enn i Josh Frank og Caryn Ganz' bok om Pixies Fool the World: The Oral History of a Band Called Pixies, truleg fordi Sindre Kartvedt for det første hadde fått snakke med alle som på noko tidspunkt har vore med i bandet (Kim Deal er ikkje intervjua i Pixiesboka) og for det andre ikkje har snakka med så mange som ikkje har vore aktivt involverte. At mange røyster slepp til gjer det vanskeleg å skjule at sparkinga av Persi Iveland var ei rotete affære med grumsete årsaker. Kanskje er det óg her ein tydelegast ser behovet for innspel frå nokon som såg det frå utsida? Vidare har eg personleg støtt rekna Roger "fingern" Valstad som skurken (i den grad ein kan bruke eit slikt uttrykk) i soga om dette bandet. Eg har alltid meint at han temja dei i for stor grad, pakka dei energiske låtene inn i vatt og vatna dei ned (skal kutte metaforane snart) til noko altfor snilt. Etter å ha lese denne boka sit eg att med inntrykket at bandet neppe hadde hatt den suksessen dei har hatt utan inputen frå Valstad, samstundes som eg med ei viss tilfredsheit registrerer at eg har hatt litt rett og at andre har meint det same som eg.



Piratliv: Musikkbransjen backstage by Anders Odden
My rating: 2 of 5 stars

Har lese denne delvis parallelt med Dumdumboka, og må seie at oral history-formatet er betre enn lausrivne einmannsmemoar. Den første delen var nok heilt sikkert den mest alment interessante, for meg var det gøyaste med siste halvpart å få sjå åssen det hadde gått med +Audun Stengel, som eg hugsar som ung og lovande tensing-gitarist og halvhjarta speidar i 5. Hamar KFUM. Eg ser lett for meg at det finst fleire hundre lesarar som vil få liknande ut av boka, men det spørst om ikkje ei FB-oppdatering hadde gjort same nytten.

View all my reviews


Og til slutt ei barnebok til: Bjørn Ingvaldsen har skrive mange bøker for barn. Den nyaste heiter Ikaros Olsens kamp for å nå toppen : Nissekrigen. 9-13-åringar som les denne (eller får henne lesen for seg, eg har planar om å få til noko i selskap med tiåringen) får den bisarre historia om Ikaros Olsen som bor i tredje kjellar med dykkarbestefaren og har ambisjonar om å kjempe seg opp til toppen. Det er ei historie om venskap og utfrysing, om makt, pengar, samhald og klassekamp. Vågar eg å seie at Ole Lund Kirkegaards ånd sviv over boka? Ja, det vågar eg, men skundar meg å seie at dette ikkje er nokon Gummi-Tarzan, men si heilt eiga bok. Noko i tittelen gir meg inntrykk av at det kjem til å komme fleire bøker om Ikaros Olsen, og det hadde på ingen måte vore meg imot.

Har ikkje spurt forleggaren no heller.

Tjue bøker, mange lesetips

Her er grafisk representasjon av dei siste tjue bøkene eg har lese:

Klikk gjerne på bildet og bli venn med meg på Goodreads! 

• Fem er teikneseriar
• Fem er lydbøker
• Ei er ei novellesamling
• Seks er sakprosa, sju viss du reknar Snorre
• Ei er ei novellesamling
• 10 er på bokmål, fem på engelsk, ei på fransk og fire på norsk
• Åtte er av kvinner, dei siste tolv av menn

Evna er siste del i Siri Pettersens Ravneringene-trilogi og ei bok eg hadde venta ganske ivrig på. Den første (som eg altså las i forfjor) tykte eg det tok litt vel lang tid å komme inn i, men eg går ut frå at det var mykje fordi eg ikkje las særleg meir enn eitt kapittel i slengen til å begynne med. Eg er glad eg fekk den togturen inni der slik at eg hadde to-tre timar utan distraksjon. Det var óg denne trilogien som, saman med Arnfinn Koleruds Vassbygd-trilogi, fekk meg til å forstå koss det kjennest å vente på ei bok som ikkje er ferdig skriven. No som eg har lest Evna er eg klar for å lese alle tre bøkene ein gong til, men det blir neppe før til sommaren.

Eg passa på å lese dette førehandsekset på minst ein stad der eg blei observert.

The Three Stigmata of Palmer Eldritch er ikkje mindre av ein mindfuck enn dei andre Dick-romanane eg har lese. I somt minte han om Ubik, diverre utan å vere fullt så god. Det er i og for seg forvitneleg at det let seg gjere å følgje handlinga så langt som det gjekk, men siste halvtime (lydbok) var rett og slett meir forvirrande-rotete enn fantasieggande-rotete.

Vi er molekyler er ei undomsbok av den kanadiske forfattaren Susin Nielsen. Det er ikkje den første slike eg har lese med to forteljarar som er sysken, men det er den einaste der dei er stesysken. Sjølsagt er dei to så ulike som dei kan bli, han er grensesprengande nørd og ho er grensesprengande valley girl. Grei orsaking for å bruke dei klisjeane i og for seg, men meh. Om ungdommar skulle spørje meg, vil eg tilrå dei å heller gå til Jenny Jägerfeld sine to som har komme på norsk (og som er omtalte her).

Første sakprosabok i denne haugen er Kjære Karoline - Jeg er barnehagelæreren din som spring ut av bloggen til forfattar Eivor Evenrud. I boka tenkjer ho høgt om profesjonen sin og er inne på konflikter mellom profesjonsetikken og krava barnehageeigar måtte stille. Av alle bøker om barnehageped eg har lese er dette korkje den første eller den beste, men eg tipper at nye barnehagepedagogar vil ha ei viss glede av henne.

Når det er såpass mange teikneseriar her er det litt fordi eg rydda på plass bøker på skulebiblioteket der eg jobbar. Teikneseriehylla var så trong at eg rett og slett lånte ein stabel bøker for å få plass der. Og for å bli betre kjent med samlinga slik at eg kan formidle henne betre, sjølsagt. Dermed kan ein jo håpe på ein litt annan sirkulasjon og dermed betre plass i hyllene? Den første eg las av desse var iallfall Esben S. Titlands Piketty på 1-2-3, og den var jo raskt unnagjort. No har eg lese (høyrt) Kapitalen i det 21. århundre, slik at eg neppe var i målgruppa for denne vesle innføringa, men eg ser jo at Piketty si bok er skræmeleg tjukk. Titlands vesle innføring bør soleis kunne gjere nytte for seg. Eg må likevel understreke at det Knut Nærum seier om å ikkje trenge å lese Piketty etter å ha lese Titland er tullball. Om originalen stadig er skummel etter dette kan ein kanskje prøve seg på Jesper Roines Piketty forklart før ein går ad fontes.

« Thomas Piketty 2015 » par Gobierno de Chile. Sous licence CC BY 2.0 via Wikimedia Commons

Lene Ask har eg omtalt her før, og med Kjære Rikard trur eg jaggu eg har lese alle bøkene hennar. Om ho spring ut av Asks eigne røynsler er det i så fall på ein langt meir oblik måte enn Da jeg reddet verden og Hitler, Jesus og farfar. Kjære Rikard er ein teikneserieversjon av ein over 100 år gammal korrespondanse mellom ein far på misjonsmarken og yngstesonen som bur på kostskule heime i Stavanger. Særleg den yngste korrespondenten er heller ordknapp, slik at Ask har mykje rom til å dikte ein barndom så vel som den saknaden dei to lever med. Tidlegare bøker av Lene Ask har vore i ein lett kjennande, nokså uornamentert stil med bleike, jamne fargar. Det er stadig lett å sjå kven som har teikna Kjære Rikard, sjøl om teikningane denne gongen er meir detaljerte blyantteikningar.

Berre godsaker her!

Sakprosa igjen, og no er det ei stor glede å kunne tilrå Piers Paul Reads klare, usentimentale framstilling av Dreyfus-saka. The Dreyfus Affair i David Pevsners opplesing er like underhaldande som opplysande, og ei svært medrivande bok. Gudane skal vite at det er opprørande ting Alfred Dreyfus vart utsett for, meir enn nok til å rettferdiggjere ei langt meir harmdirrande bok enn dette. Dreyfus-saka er altså eit av dei mest vidgjetne justismorda vi kjenner, og ein skandale som skapte eller aksentuerte sterke motsetnader i det franske samfunnet. Det vart oppdaga at ein eller annan i generalstaben selte informasjon til den tyske ambassaden, og på svært tynt (for ikkje å seie sviktande) grunnlag vart Alfred Dreyfus arrestert og sendt til fangekolonien på Jæveløya. Medan han var der arbeidde særleg broren for å saka teken opp att, men jamvel om dette arbeidet lukkast var ikkje Dreyfussaka ferdig med å vere justismord.

"AlfredDreyfus". Licensed under Public Domain via Commons

Ikkje før i 1906 vart Dreyfus reinvaska. Når dette blir emne for bøker enno i dag kjem det mykje av at saka ikkje berre var eit så stygt justismord, men at ho aksentuerte skiljeliner i det franske samfunnet, grovt sagt mellom ateistar, jødar, protestantar og katolikkar. Når Frankrike i dag er eit så veldig sekulært samfunn kan det iallfall delvis forståast på bakgrunn av Dreyfussaka.

Livius av Erlend Kaasa er sikkert den norske romanen eg har lese der handlinga minner mest om Heart of Darkness av Joseph Conrad. Offiseren Lam høyrer til ein okkupasjonsstyrke som har hærteke noko som fort kan vere Noreg og blir sendt ut på eit sjølmordsoppdrag. Boka fungerer heilt etter oppskrifta, og eg er litt lei meg for at eg ikkje har meir å seie om henne to veker etter at ho var utlesen.

Jeg drepte Hitler og Varulvene i Montpellier var ikkje det første eg har lese av Jason, men det første på ganske lenge. Som eg nemnte litt lenger oppe i posten var det noko så prosaisk som tronge teikneseriehyller som var utløysande årsak til at eg tok med meg heim den med Hitler, men eg likte no det eg las meir enn godt nok til å ta med meg Varulvene i Montpellier, La meg vise deg noe... og elles det vi har på jobben for å hygge meg med. På nittitalet såg eg filmane til Hal Hartley med stor glede, og minnest at Amateur blei omtalt som "ein actionthrillar med flatt dekk", og no prøver eg å komme opp med ein parafrase som kan oppsummere Jasons teikneseriar. Førebels nyttar det lite. Både dei ordknappe manuskripta og den distinkte teiknestilen gir mykje å glede seg over, nett no har eg det elles moro med å legge merke til at Jeg drepte Hitler har mykje felles med mange andre tidsreisehistorier, denne liknar meir på den Philip K Dick-novella eg nett las (The Skull, kven veit om eg ikkje snart skriv litt om samlinga ho er i, Beyond Lies the Wub) enn på Ola Hegdal og Tore Strand Olsens Blått blod.

Ser ikkje for meg at forlaget har noko mot at eg illustrerer omtale av boka med omslaget.

Og når vi er inne på blått blod: Eg trur eg har vore ein overtydd republikanar omtrent så lenge eg kan hugse, og eg ser ikkje nett meir fornuft i at posisjonar skal gå i arv di eldre eg blir. Sånn sett er eg jo menigheita meir enn målgruppa kanskje for Kjetil B Alstadheims Republikken Norge, men det var no gildt å lese, då. Den litt vel flåsete tonen har ei god motvekt i det at Alstadheim faktisk kjem med konkrete scenario for eit Noreg som har kasta av seg åket. Ned med monarkiet.

Dei siste åra har det blitt til at eg les fleire ungdomsbøker enn eg gjorde medan eg var ungdom sjøl, og ein av dei forfattarane eg med kvart har lese nokre bøker av er Tor Arve Røssland. Glimt er ei skikkeleg nifs og etter det eg kan forstå original spøkjelsesforteljing. Boka er både smart og spennande, og eg skal i grunnen ikkje seie så mykje meir om handlinga enn at ho er velkonstruert utan å vere hermetisk. Vidare lesing: Her lå Tirpitz av Ingrid Storholmen.

Astérix le gaulois ligg her fordi eg nett har begynt å lese alle Asterix-hefta frå starten på fransk. Det er gøy å sjå koss teiknestilen utviklar seg berre i løpet av denne første historia, samstundes som veldig mykje av den ordspelbaserte humoren er på plass. Når ein les vidare er det elles merkande kva den norske utgjevingsrekkefølgja har gjort med ein kontinuitet eg i grunnen ikkje har tenkt på var der; når Asterix og Obelix skaffar Panoramix ei gullsigd i La serpe d'or, er det fordi han treng henne til trollmannsturneringa i Astérix et les goths.

Ein annan serie eg er glad eg endeleg har fått lese er Kebbelife - et år med tjukken av Mette K Hellenes. Dette var nemleg veldig moro. Råkande og grovkorna humor, stadig vekk kræsjar innhaldet i det som blir sagt fullstendig med den røffe teiknestilen. Når eg tidlegare har lese ei og ei stripe har eg ikkje vorte så forlibt i Mette og Vanessa, så iallfall for min del krev dei ei samling som denne for å komme til sin rett, som dei seier på bakmål.

Håper dette er smått nok utdrag til at det er greit å bruke som illustrasjon

Som eg vel nemnte øvst her i samband med Evna har eg endeleg fått lære koss det kjennest å måtte vente på ei bok som ikkje har komme ut enno. Etter at eg las (høyrte) A Place of Greater Safety i fjor har eg gått vidare til forfattar Hilary Mantels planlagde trilogi om Thomas Cromwell (ein embetsmann under Henrik 8) og høyrt Simon Slater lese opp Wolf Hall og no Simon Vances opplesing av nummer to, Bring up the Bodies.

Veit du, eg vil i grunnen bruke denne plassen til å seie litt om den historiske romanens kraft og kor skuffande sakprosa stundom kan vere. Før eg las (høyrte) A Place of Greater Safety hadde eg gjennom mange år lese ein god del om den franske revolusjonen, men følte likevel at eg hadde ei heller fragmentert forståing av denne avgjerande delen av europeisk historie. Sjølsagt er det eit omfattande emne, men på mange måtar var det først etter Mantels bok denne perioden blei meir enn ei kaotisk mengd namn og datoar (og overdriver litt, då). Dermed var eg i større grad enn eg ville vore utan Mantels bok klar for den store oversiktsboka til Simon Schama, Citizens. Jamvel om nett den boka er eit produkt av USA på det seine 1980-talet ("Herregud, koss kunne dei finne på å prøve å REGULERE økonomien?!?!?!") var ho ei klar og grei framstilling. Det som overraska meg mest under lesinga var likevel at den ømheita eg følte for hovudpersonane i A Place of Greater Safety, nemleg Camille Desmoulins i tillegg til Danton og Robespierre(!) var intakt og vel så det. Det eg seier er at eg er ein førti år gammal mann som hadde problem med å halde tårene tilbake då Danton vart avretta.

Noko fruktfat var han ikkje, men til skarprettaren sa han "Vis dei hovudet mitt, det er vel verdt bryet!"
«Georges Danton» par Musée Carnavalet. Falt i det fri.

Eg har med ein viss mistanke om at eg kjem til å kjenne det på omlag same måten når det går ille med Thomas Cromwell i det lova tredje bandet om han, The Mirror and the Light. Dei to første har følgt han frå teneste for kardinal Wolsey til Henrik 8s mest betrudde allierte i og med innsatsen hans for å få Anne Boleyn på tronen (Wolf Hall) og gjennom intrigene som førte den same Anne Boleyn til skafottet (Bring Up the Bodies), tredje band må nesten ta føre seg det som heilt sikkert er ein spennande kamp for liv og karriere, ein kamp Cromwell taper (det er berre å slå det opp).

Medan eg ventar på dette tredje bandet tenkte eg at litt meir engelsk historie kunne vore moro, så eg gjekk for Alison Weirs The Life of Elizabeth, ein biografi over Elizabeth I, dotter til Henrik 8 og Anne Boleyn. Det er her eg blir skuffa over sakprosaen, folkens. No skal det seiast at eg ikkje høyrte meir enn sånn 3/8 av boka men satan så irriterande det var så lenge det stod på. Ned med monarkiet er ein ting (verda hadde sett former for demokrati før dette, altså), men å gjere regjeringstida til Elizabeth 1 til ein utvida hoffreportasje er veldig lite bra. At ho var eit ettertrakta gifte er det ingen grunn til å tvile på, men denne framstillinga gjer henne til objekt meir enn subjekt for slike forsøk på alliansebygging. Når framstillinga i tillegg berre går føre seg inne i den vesle bobla som hoffet trass alt er blir både den storpolitiske historia og folkets historie redusert til hoffintriger. Om berre dette andre var sett gjennom prismet Elizabeth utgjorde kunne boka vore fengslande og informativ, slik boka faktisk ser ut (eller iallfall nesten den første halvdelen av henne) er ho berre plagsam.

Anne Boleyn var mora til Elizabeth 1 og Henrk 8s andre kone.
Hans Holbein (som utførte denne skissa) har elles ei birolle i bøkene om Thomas Cromwell.
Anne Boleyn by Hans Holbein the Younger (1497/1498–1543) — Royal Collection. Falt i det fri.

Og då eg gav opp dette gjekk eg raskt over til meir lokale saker: Slaget på Stiklestad er ei samanstilling av det Snorre skriv om opptakten til slaget, slaget og litt av etterspelet. Denne gongen stod eg att med langt fleire spørsmål enn svar, først og fremst er eg plutseleg usikker på kvifor Olav Digre er helten i soga. Det verkar ikkje som folket i landet han ville vere konge over var så ivrige etter å ha han til høvding, mellom anna. Eg trur rett og slett Noregshistoria må opp og fram på leselista mi.

Sånn. Det var godt å få det ut. Dag Solstads essays og artiklar i Artikler 2005-2014 var kosteleg lesnad. Sjøl om eg personleg til og med har slutta å late som eg bryr meg om fotball var det moro å lese sportsstykka til Solstad, og når han skriv om fosjempel Brand er det berre å følgje nøye med.

For nokre år sidan hadde eg stor glede av Kjersti Rorgemoens første roman (eller 'notat'), Purkene snudde seg. No i år har eg hatt vel så stor moro av den siste vesle boka hennar, Håpet og festen. Som ein som sjøl gjekk for lenge på universitetet og har hatt eit arbeidsliv som, eh, ikkje svarte til forventningane (eg er ute av reklamebransjen (insj Allah) og trur ikkje eg skal leve av å putte ting i konvoluttar meir), er det ikkje fritt for at eg kjenner meg att i hovudpersonen. Eg liker at ho har avfunne seg med lagnaden og eg set pris på at ein av vennene hennar seier at "få ting gjer meg så nedstemt som folkelingvistikk". Trur kanskje ikkje heilt dette er boka for gjengen min på vgs (dei har liksom detta greiene her framfor seg og kan vel knapt relatere seg til det), men dei vil elske det vesle omfanget.

Kan ikkje sjå for meg at Kolon har noko mot at eg illustrerer omtale av boka med omslaget.

Som det går fram av ein tidlegare post (okay, den mest lesne posten min) sette eg stor pris på teveserien Kampen for tilværelsen. To av tre manusforfattarar var folk eg kjente arbeidet til, og eg meiner bestemt at eg kjente att ikkje berre forfattaren av Doppler og Stille dager i Mixing Part, men like mykje han som skreiv høyrespelet Tilbake til Tuengen Allé og manuset til Den brysomme mannen. No har sistnemte, Per Schreiner, debutert som forfattar av noko som ikkje skal spelast (vanskeleg å seie at høyrespelmanus ikkje er skjønnlitteratur, vel) med novellesamlinga Min fars fem bad. Her er det mykje å like, særleg sette eg pris på tittelnovella og dei som berre var lister eller replikkvekslingar. Mange av tekstene utspelar seg i mellomrommet mellom det som blir sagt og det som blir meint, somtid med avstikkarar til mellomrommet mellom det som blir sagt og det mottakaren går ut frå ligg bak. Berre den siste novella går føre seg etter hovudpersonens død, men den er óg ein av dei finaste i boka.

Pynchon, Piketty og Wodehouse

For ein ti års tid sidan las eg heile serien om "Lucky" Jack Aubrey (Master & Commander), eller alle dei banda O'Brian fullførte før han døydde. Midtvegs i ein serie som henta handlinga si frå Napoleonskrigane rakte forfattaren rett og slett opp for krigsår å legge hendingane i, så han bad lesarane bere over med han og legge til grunn at Aubrey og Maturin siglar inn i eit slags 1812B. Dette valet får eg færre og færre problem med, fordi det er lite av handlinga i sneset med bøker som heng att i minnet. Det eg hugsar er at O'Brian stadig gjentok at Jack Aubrey som alle andre sjømenn merkte sjøl minimale endringar i vind og straum jamvel i søvne, og at Maturin vel var ein dyktig spion og skipslege, men ubrukeleg på dekk og særleg på ein leider.

Replika av ei av skutene frå bøkene.
"HMS Surprise2(c)Ted Rufus Ross" by RufusTeleStrat at en.wikipedia. Licensed under CC BY 2.5. Henta frå wikimedia commons,

Noko heng altså att etter så mange år, jamvel om det ikkje er fritt for at bøkene elles kan gli litt over i kvarandre. Trass i tjue seglskipsbøker i løpet av ein sommar er det likevel ikkje i nokon særleg grad slik at eventyra til Aubrey og Maturin kastar skuggar over dei andre bøkene eg les. Farane ved å ha kysten i le kjem eg på når eg tek ferja til jobb, ikkje medan eg les.

Men så las (eller rettare høyrte) eg Kapitalen i det 21. hundreåret av Thomas Piketty kort tid etter at eg hadde lese (og høyrt) Gravity's Rainbow. Desse to bøkene har påverka på nye og uventa måtar koss eg oppfattar det eg les, og det har gått hardast ut over dei komiske romanane til PG Wodehouse. Det er ikkje det at dei ikkje er morosame lenger, det er heller det at det kjenslemessige og intellektuelle engasjementet i dei har blitt djupare. Lat meg få forklare.

Noko av det fine med boka til Piketty (i tillegg til at forfattaren er ein sann demokrat som ser klart kva økonomiske utfordringar som møter oss i framtida og gjer framlegg til kloke reformar) er at han forklarar sakene på lettfatteleg vis ved å referere til skjønnlitteratur, særleg Honoré de Balzac og Jane Austen. Med ei symptomal lesing av særleg Père Goriot og Mansfield Park menneskeleggjer Piketty dei økonomiske spørsmåla på ein måte som gjer dei lett forståelege for alle som har lese eit par romanar i livet sitt.

Bilde frå ein bokhandel. Eg tilrår verkeleg denne boka, ho forklarar ganske mykje.

Når det gjeld Pynchon sånn i det heile og ikkje minst i Gravity's Rainbow siglar (såg du den?) paranoiaen opp som noko av det mest minneverdige. Hovudpersonen i romanen finn ut at han er sentral i ei overraskande omfemnande samansverjing som går på tvers av ikkje berre stridande partar i den verdskrigen som sluttar i løpet av boka, men óg av grensene mellom det dennesidige og det hinsidige. Romanen er sparsamt pepra med "proverbs for paranoids" som til dømes nr 3: "If they can get you asking the wrong questions, they don't have to worry about answers".

Eg har litt kjensla av at no som eg endeleg har lese Gravity's Rainbow kan eg lese henne igjen.
Bilde frå ein bokhandlar.

Og Wodehouse? Komiske romanar som ofte går føre seg i overklassen, og der handlinga ofte dreiar seg om å få ein potensiell make eller dennes føresette til å gje samtykke til å ekteskap med helten. Til no har eg flirt av replikkunsten, sympatisert med dei unge elskande og kost meg med forviklingane og alle dei (brennande) tønnebanda dei har måtta hoppe gjennom for å få kvarandre. Etter ein omgang Piketty og Pynchon stiller det seg annleis.

Kva seier desse auga om han som ser så fast i kameraet?
"PGWodehouse" by Unknown - The American Legion Weekly (Volume 1, No. 17, 24 October 1919), p. 21. Falt i det fri. 

Eg meiner, ein har jo alltid sett at folka i Wodehouseromanar ikkje har alvorlege pengesorgar ut over at onkelen som styrer utbetalinga av livrentene deira kan vere knipne med forskotta. Og ein vil jo alltid at unge elskande skal få kvarandre, kanskje særleg om det inneber at eit dårleg førsteinntrykk blir retta opp i løpet av handlinga. Og det er jo ikkje fritt for at ein har lagt merke til ei heller underutvikla forståing av kva sosialisme er for noko hos Wodehouses karakterar. Kanskje eg er tjukk i huet (óg), men det er likevel først no i det seinare eg har ferska koss heile Wodehouseuniverset byggjer på økonomisk skeivfordeling og utnytting av underklassen. For mange Wodehouseheltar har arbeid ikkje vore tvingande naudsynt, og uansett berre noko å halde på med fram til den rette slektningen fell frå. Alt det der ser ein jo fort, men det er altså først i det seinare det så å seie har hamna i perspektiv/relieff.

Det var her det rakna. Skulle gjerne lenka til bokhylla.no, men
Aschehoug har visst begynt å trekke bøker derfrå :(

Men det er ikkje alt. Om lesing av Piketty kan få Wodehouseheltar til å framstå som snyltarar kan lesing av Pynchon få Wodehouseskurkar til å bli meir sympatiske. Det kan godt vere at Piccadilly Jim er ein ekstra fæl fyr, men eg er neimen ikkje sikker. Ryktet hans er iallfall nok til at ein ikkje kan klandre Nesta Pett eller for den delen Ann Chester i å ikkje ville ha noko særleg med han å gjere, sjøl om det altså skulle vere sterkt overdrive. Kompleksiteten i plottet gjer at eg ikkje vil forsøke å gjere greie for det, men Jimmy Crocker er altså i den situasjonen at han må narre Ann Chester for å få henne til å forstå at han ikkje er ein drittsekk og hjelpe henne med å narre tante Nesta til å la Ogden skjerpe seg og ein del anna. Normalt sett er dette oppskrifta på mykje moro, men når eg først hadde fått augo opp for den økonomiske urettvisa blei det lettare å få sympati med tante Nesta.

Ho står jo der nemleg midt i eit komplott, på alle kantar er ho omringa av folk som lyg og forsøker å narre henne. Det er heller ikkje fritt for at Jimmy Crocker framstår i eit litt anna lys. Eg vil tru meininga er at han skal vere ein eplekjekk og sjarmerande type med eit visst slyngelaktig preg, men når ein først har innrømt sympati for Nesta er det fort gjort å sjå at metodane han tek i bruk for å vise at han er ein gem type er dei same metodane som gjer han til ein drittsekk.

Så no er eg usikker. Vil eg i framtida få større eller mindre glede av Wodehouse? Det einaste som er sikkert er at eg iallfall ikkje kjem til å lese han på same måten som før.